نمک یصفیه ید دار
نمک یُددار گونهای از نمک خوراکی است که با مقدار بسیار اندکی از نمکهای یُد (مانند یدات پتاسیمKIO(K + IO--->KIO(() مخلوط شدهاست این محصول، ید مورد نیاز بدن را تأمین میکند، زیرا کمبود ید در رژیم غذایی انسان موجب بیماریهای گوناگون مانند غمباد (گواتر) میشود. نمکهای تصفیه شدهی یددار به دلیل خلوص بالا، میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ میکنند.
برای حفظ ید در نمک یددار، باید نمک را در مدت کمتر از یک سال مصرف کرد، آن را دور از نور و رطوبت و در ظرفهای در بستهٔ پلاستیکی، چوبی، سفالی یا شیشهای تیره نگهداری کرد. همچنین هنگام پخت غذا، بهتر است نمک در انتهای پخت اضافه شود تا ید آن تا حد امکان حفظ شود.
در ایران، با توجه به بررسیهای انجام شده در سطح کشور، از نظر میزان ید موجود در آب و خاک و شیوع گواتر، ۴۰ میکروگرم به ازای هر گرم نمک (۴۰ ppm) اضافه میشود.
توضیحات
ید یکی از ریز مغذیهای ضروری است که باید روزانه مصرف شود. کمبود ید از شایعترین علل قابل پیشگیری آسیبهای مغزی در دنیای امروزی است. به گفته کارشناسان تغذیه؛ گرچه نمک باید بسیار کم مصرف شود ولی همان مقدار کم حتماً باید تصفیه شده و یددار باشد.
ید عنصری اساسی برای تولید هورمونهای غده تیروئید است. این هورمونها در تنظیم متابولیسم سلولهای بدن، رشد و نمو فیزیکی و تکامل سیستم عصبی نقش حیاتی دارند که بر اساس شدت کمبود در دورانهای مختلف زندگی میتواند طیف وسیعی از اختلالات مانند کری و لالی، عقب ماندگی ذهنی، اختلالات حرکتی ـ روانی، ناهنجاریهای مادرزادی، سقط و مردهزایی، تاخیر رشد فیزیکی، گواتر، کمکاری تیروئید و کرتینیسم را ایجاد نماید.
گواتر يكي از مشكلات تغذيهای عمده در كشور ما بوده که با اجرای برنامه پیشگیری و يدداركردن نمكهای خوراكي طي سالیان گذشته كاهش قابل ملاحظهای یافته است.
با توجه به اینکه در کشور ما میزان ید در آب و خاک پایین است؛ یددار کردن نمک باصرفهترین، مطمئنترین و سهلالوصول ترین راه پیشگیری از اختلالات ناشی از کمبود ید است.
نمک های تصفیه نشده میتوانند منجر به بروز سرطان شوند
نمکهایی همچون نمک سنگ و نمک دریا که تصفیه نشدهاند دارای ناخالصیهایی از جمله شن، ماسه، خاک و ناخالصیهایی مانند کلسیم، منیزیم، سولفات و فلزات سنگین نظیر سرب، جیوه، ارسنیک و کادمیوم هستند که میتوانند منجر به بروز ناراحتیهای گوارشی، کلیوی، کبدی، ممانعت از جذب آهن و حتی سرطان شوند. در نمک یددار تصفیه شده، ضمن اینکه این ناخالصیها به روشهای گوناگون حذف میشوند، ید مورد نیاز به آن افزوده میشود. از طرفی نمک تصفیه شده بدلیل خلوص بالا، نسبت به نمکهای تصفیه نشده شورتر بوده و انسان نمک کمتری مصرف میکند که این از توصیههای مهم سلامتی است.
نحوه نگهداری و مصر
به منظور جلوگیری از کاهش میزان ید نمک، بایستی نمک یددار تصفیه شده دور از نور و رطوبت و در ظروف تیره مثل شیشههای رنگی، ظروف پلاستیکی، چوبی و فلزی دربدار نگهداری شود و به مدت طولانی(بیش از6 ماه) ذخیره نشود. از طرفی برای حفظ ید اکیداً توصیه میشود که نمک در انتهای مراحل طبخ به غذا اضافه شود.